نقدی بر جشنواره فیلم فجر۴۳: از سیمرغ افسانهای تا فنچ
سیمرغ افسانهای؛ اسیر قفس سانسور
سیمرغ، به عنوان نماد جشنواره فیلم فجر، همواره نماد افتخار و موفقیت در سینمای ایران بوده. اما در سالهای اخیر، این سیمرغ افسانهای به یک فنچ کوچک تبدیل شده و اسیر قفس محدودیتها گردید. همانگونه که از پوستر جشنواره میتوان دریافت جشنوارهای که روزی سیمرغ آن اعتبار داشت اکنون به فنچ روی انگشتان دست رقیه چهره آزاد تبدیل شده. بسیاری از فیلمهایی که موفق به کسب سیمرغ میشوند، آثاری هستند که به جای پرداختن به مسائل اجتماعی و انسانی، به دنبال کسب رضایت نهادهای حکومتی هستند.
جشنواره فیلم فجر که زمانی نمادی از شکوه و ابتکار سینمای ایران بود، در سالهای اخیر به واسطه دخالتهای گسترده حکومتی و اعمال محدودیتهای سختگیرانه بر هنرمندان و فیلمسازان، به شدت افت کرده است. این دخالتها نه تنها باعث کاهش کیفیت آثار شده، بلکه تنوع و خلاقیت را نیز به شدت محدود کردهاند. بسیاری از فیلمسازان مستقل و با استعداد به دلیل نگرانی از سانسور و عدم پذیرش آثارشان، از شرکت در این جشنواره منصرف شدهاند.
این وضعیت موجب شده تا جشنواره فیلم فجر به تدریج تبدیل به یک رویداد بیاهمیتتر گردد و جذابیت خود را برای مخاطبان و منتقدان از دست بدهد. فیلمهایی که در این جشنواره به نمایش در میآیند، عمدتاً تولیدات حکومتی هستند که بیشتر به موضوعات مورد نظر دولت میپردازند و کمتر به مسائل اجتماعی، فرهنگی و انسانی. این مسئله باعث کاهش اعتبار و جذابیت جشنواره و همچنین نارضایتی مخاطبان و هنرمندان شده است.
با افزایش دسترسی به پلتفرمهای آنلاین و جشنوارههای بینالمللی، بسیاری از هنرمندان ترجیح میدهند آثار خود را در مکانهایی به نمایش بگذارند که محدودیتهای کمتری دارند و فرصتهای بیشتری برای دیده شدن وجود دارد. این تغییر رویکرد به تدریج باعث کاهش اهمیت و تأثیرگذاری جشنواره فیلم فجر در سطح ملی و بینالمللی شده است.
تغییر نگرش در سیاستهای جشنواره فیلم فجر به نظر میرسد که امری ضروری باشد، اما با توجه به شرایط فعلی، چنین تغییراتی غیرمحتمل به نظر میرسد. جشنوارهای که زمانی محل تجمع نخبگان سینما و خلاقیتهای هنری بود، اکنون بیشتر به مکانی برای نمایش تولیدات حکومتی تبدیل شده است. تا زمانی که سیاستهای محدودکننده و دخالتهای حکومتی ادامه داشته باشد، بازگشت به روزهای اوج جشنواره فیلم فجر دشوار و دور از دسترس به نظر میرسد. امید به تغییر شرایط و بازگشت به دورهای که هنرمندان بتوانند آزادانه و بدون محدودیتهای سختگیرانه آثار خود را به نمایش بگذارند.
عواقب کاهش کیفیت فیلمها
کاهش کیفیت فیلمهای جشنواره فیلم فجر، عواقب جبرانناپذیری برای سینمای ایران دارد. از جمله این عواقب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش مخاطب: وقتی فیلمهای جشنواره کیفیت خود را از دست میدهند، مخاطبان به سمت فیلمهای خارجی یا آثار دیگری که از کیفیت بالاتری برخوردار هستند، روی میآورند.
کاهش اعتبار جشنواره: جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای سینمایی ایران، در سطح بینالمللی نیز شناخته میشود. کاهش کیفیت آثار، باعث کاهش اعتبار این جشنواره در سطح بینالمللی خواهد شد.
کاهش انگیزه فیلمسازان: وقتی فیلمسازان ببینند که آثارشان با محدودیتهای فراوان مواجه میشود و امکان نمایش آزادانه ندارند، انگیزهشان برای تولید آثار جدید کاهش پیدا میکند.
راهکارها
برای بهبود وضعیت جشنواره فیلم فجر و سینمای ایران، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
کاهش دخالتهای حاکمیتی: نهادهای حکومتی باید از دخالت در امور هنری و به خصوص سینما خودداری کنند و به فیلمسازان اجازه دهند تا آزادانه آثار خود را خلق کنند.
حمایت از فیلمسازان مستقل: باید از فیلمسازان مستقل حمایت شود تا بتوانند آثار خود را بدون محدودیت تولید و نمایش دهند.
تنوعبخشی به آثار جشنواره: باید تلاش شود تا آثاری با موضوعات مختلف و متنوع در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شود.
افزایش نقش منتقدان: منتقدان سینمایی باید نقش فعالتری در ارزیابی آثار جشنواره داشته باشند و به صورت آزادانه نظرات خود را بیان کنند.
سخن پایانی
"آیا جشنواره فیلم فجر میتواند از قفس محدودیتها رها شود و به جشنوارهای آزاد و خلاق تبدیل شود؟ یا اینکه باید شاهد افول تدریجی این رویداد مهم سینمایی باشیم؟ پاسخ این پرسش به تصمیمگیرندگان و سیاستگذاران بستگی دارد. آنها باید تصمیم بگیرند که آیا میخواهند سینمای ایران را به بند بکشند یا به آن اجازه دهند تا بال بگشاید و پرواز کند."
"جشنواره فیلم فجر، آینهای است که زمانی انعکاس رویاها و امیدهای ملت را نشان میداد. اما اکنون، این آینه تیره و تار شده است و تصویری تحریفشده از سینمای ایران را به نمایش میگذارد. تا زمانی که آزادی بیان و خلاقیت در سینما محدود شود، این جشنواره نمیتواند به جایگاه واقعی خود بازگردد. سینما بیش از هر چیز، نیازمند هوای تازه و آزادی است تا بتواند شکوفا شود و به جامعه خدمت کند."
"جشنواره فیلم فجر، میراثی است که باید حفظ شود. اما برای حفظ این میراث، باید تغییرات اساسی ایجاد شود. باید به فیلمسازان فرصت داد تا صداهای خود را به گوش جهانیان برسانند. باید به سینمای مستقل بها داده شود و از سانسور و محدودیت پرهیز کرد. با همت و تلاش همه سینماگران و علاقهمندان به سینما، میتوانیم جشنواره فیلم فجر را به روزهای اوج خود بازگردانیم و آن را به سکوی پرتابی برای سینمای ایران تبدیل کنیم."
شهزاد اردشیری
تعدادی از عکسهای پشت صحنه فیلم سینمایی همدرنگ «هارمونی»
شهزاد اردشیری کارگردان فیلم همدرنگ و داود اردشیری مدیر تولید و هماهنگی فیلم همدرنگ
شهزاد اردشیری کارگردان فیلم همدرنگ و محمد فرزان منش مدیر فیلمبرداری
نویسنده، تهیه کننده و کارگردان: شهزاد اردشیری
مدیر فیلمبرداری: محمد فرزان منش
تدوین: حسین بیات
مدیر تولید و هماهنگی: داود اردشیری
آهنگساز: مازیار عظاریان
فیلم بلند همدرنگ "هارمونی"
نویسنده، تهیه کننده و کارگردان: شهزاد اردشیری
مدیر فیلمبرداری: محمد فرزان منش
تدوین: حسین بیات
مدیر تولید و هماهنگی: داود اردشیری
آهنگساز: مازیار عظاریان
فیلم مستد داستانی آخر این جاده...
عوامل فیلم :
نویسنده و کارگردان : شهزاد اردشیری
مدیر تصویر برداری : محمد فرزان منش
بازیگران :
خسرو دریکوندی
علیرضا فرامرزی
زهرا سرخیل
حسین دیابی
محمد مهدی دیابی
فاطمه نجف نژاد
حنانه بسطامی
تدوین : محمد جمالی طهرانی
مدیر تولید: داود اردشیری، جواد معصومی
تهیه کننده : جعفر معصومی
فاجعه پلاسکو به روایت تصویر...
کارگردان: شهزاد اردشیری
نویسندگان: شهزا اردشیری، محمد جواد اسلامی
مدیر تصویربرداری: محمد فرزان منش
مدیر تولید: داود ماسوله
مدیر تدارکات: داود اردشیری